Pieśnioteka

Czepce i kopki

Premiera 17.11.2020

 

Kobiety na terenach biskupizny od zawsze nosiły nakrycia głowy. Dawniej były to czepce materiałowe, które na przestrzeni wieków zmieniały swoją formę aż do XIX wieku. Zaczęto wtedy używać tiulu, a forma czepków zachowała się do dziś. 

Kobiece nakrycia głowy to nie tylko kopki i klapice, które różnią się od siebie krojem i sposobem ułożenia, ale także różnego rodzaju chusty.  Wszystko zależało od pory roku, stanu osoby, nadchodzącej okazji oraz wieku. 

Dzisiejsze kopki haftowane są z tiulu bawełnianego, rzadko można spotkać już kopki materiałowe, szyte z jedwabiu lub materiałów sztucznych.

Dziewczynki, noszą kopki bez tak zwanego okapu - tiulowe, dawniej też materiałowe. Denko takiego czepca jest okrągłe, a dookoła niego przyszyte są koronki. Kiedy dziewczynka wyrasta już na panienkę nosi kopkę z okapem czyli tylną częścią tiulową układaną w fale. Denko takiej kopki jest już półokrągłe. 

Klapica natomiast zarezerwowana jest dla mężatki oraz noszona jest od święta. Czepek ten mocno różni się od kopki krojem oraz ułożeniem. Przewiązany jest jedwabnicą która nad czołem związana jest w kokardkę, a w tylnej części zwisają wstążki jedwabne tkane fabrycznie. Kobieta taka również nosiła materiałową kopkę. 

Kopki są przewiązywane wstęgami białymi, natomiast klapice - różowymi. 

W zimniejsze dni, czy na co dzień do kościoła kobiety ubierają chusty. Są to odpowiednio: na lato chusty cieńsze zwane francuskimi, jesienią i zimą chusty grubsze w “gajory” lub chusty pliszewe. By chusta ładnie się układała usztywnia się ją w środku materiałem lub gazetą. Kryzik jest elementem który nie jest ubierany jedynie przy chuście.

Budą nazywa się kopkę na którą nakładana jest chusta. Dawniej nakrycie to było bardzo modne wśród biskupianek, spotykano je często na weselach czy większych świętach. Takie przybranie głowy dochodziło nawet do 30 cm.

Są również chusty noszone na co dzień czy do pracy w polu. Najczęściej płócienne i zawiązywane z przodu lub z tyłu pod fryzurą.

Budy i chusty są wiązane pod brodą gdzie samo wiązanie uformowane jest w rulonik. Dawniej również pod chustami znajdowała się mniejsza biała chustka lub płócienny czepek.  

Projekt "Pieśnioteka - czyli wirtualna Biskupizna" dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.

 

Back to Top